.همنشینی خدا:

اثر معنوی یاد خدا در زندگی دنیوی انسان همنشینی وهمراهی خدا با اوست . خداوند در حدیث قدسی به حضرت موسی ( علیه السلام ) آن گاه که از قرب و بعد خدا سؤال کرد –خود را همنشین کسی دانست که او را یاد می کند و فرمود :اَنَا جَلیسُ مَن ذَکَرَنی من همنشین کسی هستم که مرا یاد می کند .

باز راجع به همین نکته در قرآن می خوانیم فَاذکُرونِی أذکُرکُم وَ اشکُرُوا لِی وَلاَ تَکفُرُون؛(بقره 152)

مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم . شاکر و سپاسگزار من باشید و به من کفر نورزید .

نتیجه و اثر یاد خدا وند و نعمت های او سبب می شود تا خدا نیز ما را در زندگی و هنگام بروز مشکلات فراموش نکند و به ما یاری رساند .

امام صادق (علیه السلام ) فرمود : خدای سبحان خطاب به بندگان خود می فرماید " ای پسر آدم ! در قلب و درون خود به یاد من باش تا من نیز در جانم به یاد تو باشم . در خلوت به ذکر من مشغول باش تا در خلوت به یاد تو باشم . در میان جمع مرا یاد کن تا من نیز در میان جمعی بهتر نزد فرشتگان از تو یاد کنم" .

 

2. تهذیب نفس و اصلاح درون :

یاد خدا خس و خاشاک درون آدمی را می زداید و قلب را صفای معنوی می بخشد .

امیر مؤمنان علی (علیه السلام ) می فرماید : اَصلُ صَلاحِ القَلبِ اِشتِغالُهُ بِذِکرِ الله؛(3)اصل و ریشه اصلاح و پاکی دل، پرداختن به ذکر خداست . و در حدیثی به فرزندشان امام حسن مجتبی (علیه السلام ) می فرماید : اُوصیکَ بِتَقوَی الله یا بُنَّیَ وَ لُزُومِ اَمرِهِ وَ عِمارَهِ قَلبِکَ بِذِکرِهِ؛(4)؛

پسرم حسن جان تو را به تقوای الهی و پایبندی به فرمان او و آباد دکردن دلت با ذکر خدا سفارش می کنم .

 

3.بازسازی رفتار و عمل:

 یاد خدا به عنوان یکی از مهمترین عوامل تقویت وباز سلزی اعمال آدمی و پرورش دهنده ی فضایل اخلاقی و سازندگی روح و روان به حساب می آید .

در این مورد امام علی (علیه السلام ) در حدیث شریفی می فرماید :

مَن عَمَّرَ قََلبَهُ بِدَوامِ الذَّکرِحَسُنَت اَفعالََهُ فِی السَّرَّ وَالجَهرَ؛(5) هر کس قلب خودرا با یاد خدا ، پیوسته آباد سازد ، اعمال او در پنهان و آشکار نیکو و پسندید ه می شود .

کسی که قلبش ، با ذکر و یاد خدا مأنوس است ، پسندیده شده و تأثیر مثبتی خواهد پذیرفت . اعمال و رفتارش استمرار یاد خدا ، رفتار و عمل انسان را اصلاح و بازسلزی می کند و پیوسته فرد را در راه عبادت و بندگی خاص ، ثابت قدم نگه می دارد . قرآن می فرماید :

وَاذکُر ربَّکَ فِی نَفسِکَ تَضَرُّعاً وَخِیفَهًٔ وَ دُونَ الجَهرِ مِنَ القَولِ بِالغُدُوِّ والاَصَالِ وَ لاَتَکُن مِنَ الغَافِلِینَ؛(اعراف 205): پرور دگارت را در دل و نفس خویش ، از روی تضرع و خوف ، آهسته و آرام ، صبحگاهان و شامگاهان یاد کن و از غافلان مباش .

 

4. ایمنی از شیطان :

شیطان دشمن دیرینه و کینه توز بنی آدم ، همیشه در پی شکار ایمان و گمراه ساختن انسان بوده و هست . برنده ترین سلاحی که قادر به دفع این ضرر  و خطر از انسان است ، علاوه بر ایمان ، بصیرت و هوشیاری ، دعا و ذکر خداست .

قرآن با صراحت کامل می فرماید ان الذین اتقو اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مبصرون

 ( اعراف ؛ 201) اهل تقوا ، آن هنگام که دچار وسوسه گروهی از شیاطین شوند ، به یاد خدا می افتند و در این هنگام بینا و هوشیار می شوند . ( و از دام شیطان رها می گردند )

 همچنین در سوره " فصلت " با تأکید بر یاد خدا و پناه به یاد پروردگار چنین آمده است : و اما ینزعنک من الشیطان نزع فاستعذ بالله انه هو السمیع العلیم

 ( فصلت 36 ) و اگر از جانب شیطان ، دستخوش وسوسه شدی ، به خدا پناه بر که او خود شنوا و داناست .

 رسول گرامی اسلام می فرماید :

ان الشیطان واضع خطمه علی قلب ابن آدم فاذا ذکر الله خنس و اذا نسبی التقم فذالک الوسواس الخناس همانا شیطان ، پوزه خود را بر روی دل وسینه  آدمی نهاده است . هر گاه او خدا را یاد کند ، شیطان می گریزد و پوزه اش را بر میدارد ؛ وهر گاه خدا را از یاد ببرد و فراموش کند ، شسطان در آن نجوا و وسوسه نماید ؛ و این همان وسواس خناس است .

 

5. آرامش دل :

از آثار و نتایج برجسته یاد خدا ، آرامش باطن و درون است .؛ چنین ارامشی جز با ذکر الهی حاصل نمی شود . یاد خدا داروی معنوی هر گونه اضطراب و افسردگی و چاره ی مشکلات روحی روانی است . به اعتقاد متخصصان علوم روانشناسی ، علل ترس و اضطراب عبارتند از : نداشتن آینده روشن ، ترس از شکست و فقدان پشتیوانه ی محکم و قابل اعتماد در زندگی . یاد خدا درمان این قبیل دغدغه ها و اضطراب ها می باشد .که با طبع لطیف و فطرت الهی انسان ها سازگار نیست .

الذین امنو وتطمئن القلوبهم بذکر الله تطمئن القلوب  ( رعد : 28 ) ؛ آنان که ایمان آورده اند و دلهایشان به یاد خدا آرام می گیرد ؛ بدانید که با یاد خدا دلها آرام می گیرد . تلاش انسان ها در زندگی روز مره رسیدن به سعادت و خوشبختی است تا در پناه آن با اطمینان و آرامش خاطر زندگی کنند .

هستند کسانی که رسیدن به این سعادت را در رسیدن به مال و ثروت و مقام و موقعیت می دانند و برای آن تلاش می کنند ؛ اما قرآن رسیدن به این آرامش را فقط یاد خدا و برخورداری از ایمان کامل می داند .

1.      بحار الانوار ، جلد 93 ، ص153

2.      بحار النوار ع جلد 93 ، ص 158

3.      غرر الحکم   خبر ، 3083

4.      بحارالنوار ، جلد 77 ع ص 199

5.      تصنیف دررالحکم ، ص 186

6.      نور الثقلین ، جلد 5 ، ص725.