یک عمر تو زخمهای ما را بستی!
هر روز کشیدی به سر ما دستی!
شعبان که به نیمه میرسد آقاجان
ما تازه به یادمان میاید ، هستی!
یکی از وظایف مهم مردم در عصر غیبت کبری، داشتن روحیه اصلاح گری در سطح جامعه است. هر فردی باید در برابر آحاد مردم (جامعه اسلامی) احساس مسئولیت کرده و در راه اصلاح و ساختن افراد تلاش نماید. تا جامعه و افراد آن آماده پذیرش حکومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شوند. خداوند در قرآن می فرماید: :” وَ لَوْ لَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الْأَرْض” (1) ؛ اگر خداوند برخی از مردم را به وسیله برخی دیگر دفع نمی کرد، قطعا زمین تباه می گردید. بنابراین در صورتی که منتظران به دنبال اصلاح جامعه نباشند، فساد فراگیر شده و آمادگی جامعه برای ظهور به تاخیر می افتد.
اصلاح جامعه از راه امر به معروف و نهی از منکر تحقق می یابد. و قانون امر به معروف و نهی از منکر در متون اسلامی بسیار مورد تاکید قرار گرفته است.(2)
امام سجاد علیه السّلام در روایتی یکی از ویژگی های مهم منتظران را امر به معروف و نهی از منکر می داند: «غیبت به وسیله دوازدهمى از جانشینان رسول خدا و امامان بعد از او ممتد مىشود... مردم زمان او که معتقد به امامت وى می باشند و منتظر ظهور او هستند، از مردم تمام زمانها بهترند، زیرا خداوند عقل و فهمى به آنها داده که غیبت در نزد آنها حکم مشاهده را دارد! خداوند آنها را در آن زمان مثل کسانى می داند که با شمشیر در پیش روى پیغمبر صلی الله علیه و آله (علیه دشمنان دین) پیکار کردهاند، آنها مخلصان حقیقى و شیعیان راستگوى ما هستند که مردم را بطور آشکار و نهان به دین خدا می خوانند.(3) »
در صورتی که منتظران به دنبال اصلاح جامعه نباشند، فساد فراگیر شده و آمادگی جامعه برای ظهور به تاخیر می افتد
بی تفاوت که باشیم...
در روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله در باب امر به معروف و نهی از منکر این مضمون آمده است که وقتی گروهی سوار کَشتی شوند، اگر یکی از مسافران شروع به سوراخ کردن کف کشتی کند و بقیه بی‌تفاوت باشند، در این صورت آب دریا وقتی بیاید داخل کشتی، فقط آن یک نفر را غرق نمی‌کند، بلکه همه اهل کشتی را درخود می کِشد. همچنین حضرت رسول صلی الله علیه و آله می‌فرمایند:
«ان اللَّه عزوجل لا یعذب العامة بعمل الخاصة حتى یروا المنکر بین ظهرانیهم و هم قادرون على ان ینکروه فاذا فعلوا ذلک عذب اللَّه الخاصة و العامة؛ خداوند عزّ و جلّ هرگز عموم را به خاطر عمل گروهی خاص مجازات نمی‌کند مگر آن زمان که منکرات در میان آنها آشکار گردد و توانایی بر انکار آن داشته باشند در عین حال سکوت کنند در این هنگام خداوند آن گروه خاص و همه توده اجتماع را مجازات خواهد کرد.»(4)
در متون اسلامی بارها عواقب بی تفاوتی به امور جامعه و دستورات الهی گوشزد شده است. حضرت علی علیه السلام می فرماید:
اگر شما به واسطه تلخى حق از آن روى نتابید و خود را خوار نکنید و در نکوهش باطل سستى نشان ندهید، آنها که در شجاعت به پایه شما نمی‌رسند، بر شما دلیر نمی‌شوند و اقویا بر شما مسلط نمىگردند و پیروى حق را ترک نمىکنند و اهل طاعت را از میان نخواهند برد. ولى افسوس که [دوباره] مانند بنى‌اسرائیل عهد موسى علیهالسّلام در کار خود حیران و سرگردان می‌شوید! سوگند یاد می‌کنم که تحیر شما بعد از من به مراتب بیش از حیرت و سرگردانى بنى‌اسرائیل خواهد بود.(5)
بنابراین یکی از ثمرات شوم ترک امر به معروف و نهی از منکر آن است که اشرار بر مومنان مسلط می شوند و در صدد نابودی ایشان بر می آیند. همچنین در این زمینه امام رضا علیه السلام می فرماید:
ناگزیر هستید امر به معروف و نهی از منکر کنید و الا بَدان بر شما مسلط می شوند. پس خوبانتان می خوانند و اجابت نمی شوند.(6)
چرا بی تفاوتیم؟
با توجه به تاکید اسلام به امر به معروف و نهی از منکر، سکوت و بی تفاوتی در این زمینه نکوهش شده است. امام باقر علیه السلام می فرماید:
اجتماعی که اصرار بر رعایت ارزش ها و هنجار های دینی و جلوگیری از نابهنجاری ها (امر به معروف و نهی از منکر) را عیب و نقص بدانند، اجتماع بدی است. (بد جامعه ای است)(7)
وقتی گروهی سوار کَشتی شوند، اگر یکی از مسافران شروع به سوراخ کردن کف کشتی کند و بقیه بی‌تفاوت باشند، در این صورت آب دریا وقتی بیاید داخل کشتی، فقط آن یک نفر را غرق نمی‌کند، بلکه همه اهل کشتی را درخود می کِشد
پس چگونه ممکن است که چنین اجتماعی در جهت کسب آمادگی برای پذیرش مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه قدم بردارد؟!
در ذیل برخی انگیزه هایی را که در روایات برای ترک امر به معروف و نهی از منکر برشمرده اند می آوریم (8):
1. در قیامت خداوند از شخصی که در دنیا امر به معروف و نهی از منکر نمی کرد، درباره اش سۆال می کند و او جواب می دهد خدایا ! ترسیدم و خداوند جواب می دهد: من سزاوارتر بودم که بترسی.
2. در وسائل الشیعه آمده است: خداوند، سکوت در برابر بدی ها را بر دانشمندان و مروجان دینی یهود و نصاری عیب و ننگ شمرد. زیرا آنان با این که بدی ها و فساد را از ظالمان می دیدند، نسبت به آن بی تفاوت بودند. و این به خاطر میل و رغبت مربیان دینی به هدایایی بود که از ستمگران به آن ها می رسید. بنابراین انگیزه دیگر می تواند طمع و دنیاپرستی باشد.(9)
همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: خوشا به حال کسی که زمان حضرت مهدی - علیه السلام- را درک کند، در حالی که از اقتدا کنندگان به آن حضرت باشد قبل از قیام.(10) بنابراین منتظران واقعی در جهت اقتدا به مولا و صاحب زمانشان امر به معروف و نهی از منکر می کنند و نسبت به گسترش دین الهی در همه جوانب و زمینه هایش کوتاهی نمی کنند، حتی اگر در حد نصیحت برادر دینی خود باشد. تا جامعه انسانی برای پذیرش آن رهبر آسمانی آمادگی پیدا کند.
.........................................
پی نوشت:
1) سوره بقره، آیه 251.
2) وظایف منتظران در عصر غیبت، حسین الهی نژاد، مجله مبلغان.
3) مهدى موعود (ترجمه بحار الأنوار)، ص: 893.
4) مکارم، تفسیر نمونه، ج 7، ص 131.
5) مجلسی، بحارالانوار، ج51، ص123.
6) حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 16، ص 118.
7) همان، ص 117.
8) ر.ک: محمد صادق ربانی، بررسی کارکرد های اجتماعی انتظار حضرت مهدی (عج) در ایران معاصر، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
9) حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 16، ص 130.
10) مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 130.
زهره رجب زاده
بخش مهدویت تبیان
سید گمنام
