مقاله ای از حجه الاسلام و المسلمین حسن محبی
ریاست محترم اداره اوقاف و امور خیره شهرستان فسا


قرآن کریم در آیات بسیاری به اهمیت مال پرداخته و به انواع برخوردهای انسان با مال اشاره کرده است در آیه ای آن را زینت چند روزه دنیا معرفی کرده است و در جای دیگر هشدار داده است که مبادا مال مایه غفلت و از یاد بردن خدا شود و در برخی آیات نیز مردم را تشویق و دعوت به استفاده از مال پاکیزه و حلال میکند .


شیخ بهایی اینگونه میسراید :

لقمه نانی که باشد شبهه ناک       در حریم کعبه ابراهیم پاک

گر به دست خود فشاندی تخم او          ور بگاو چرخ کردی شخم او

ور به مه نو در حصارش داس کرد       ور ز شنگ کعبه اش دستاس کرد

ور به آب زمزمش کردی عجین           مریم آیین پیکری از حور عین

ور بدب از شاخ طوبی آتشش       ور شدی روح القدس هیزم کشش

ور تنور نوح بندد مریمش                  ور دم عیسی بود آتش دمش

ور تو برخوانی هزاران بسمله               بر سر آن لقمه پر ولوله

در ره طاعت تو را بی جان شود           نفس از آن لقمه ترا قاهر شود

در ره طاعت تو را بی جان کند          خانه دین تو را ویران کند

درد دینت گر بود ای مرده راه         چاره خود کن که شد دینت تباه


اصحاب کهف بعد از بیداری از خواب 300 ساله با اینکه قاعدتا بسیار گرسنه بودند و ذخیره بدن آنها در این مدت طولانی به پایان رسیده بود اما باز به کسی که مامور خرید غذا می باشد توصیه می کنند هر غذایی را نخرد ، بلکه بنگرد در میان فروشندگان کدامین نفر غذایش پاکتر است آنرا انتخاب کند . بعضی از مفسرین گفته اند این سخن ناظر به حیوانات ذبح شده است زیرا آنها میدانستند در آن شهر افرادی هستند که گوشتهای آلوده و احیانا مردار میفروشند و یا بعضی از آنها کسب و کارشان اصولا به حرام بوده است آنها توصیه میکنند از خرید طعام از چنین اشخاصی پرهیز شود .

ولی ظاهرا این جمله مفهوم وسیعی دارد که هر گونه پاکی ظاهری و باطنی را شامل می شود و این توصیه ای است به همه رهروان راه حق که نه تنها به غذای روحانی بیندیشند بلکه مراقب پاکی غذای جسمانیشان نیز باشند . حتی در بحرانی ترین لحظات زندگی نیز این اصل را فراموش نکنند .

امروزه بسیاری از مردم جهان به اهمیت این دستور پی نبرده اند و فقط سعی دارند که غذا را از آلودگی ظاهری دور کنند . غذاها را در ظرفهای سرپوشیده و دور از دستهای آلوده و گرد و غبار نگهداری میکنند البته این کار بسیار خوبی است ولی به این مقدار نباید کفایت کرد بلکه باید غذاها را از آلودگی به حرام ، ریا غش و تقلب و هر گونه آلودگی باطنی نیز پاک باشد . در روایات اسلامی تاکید فراوانی روی غذای حلال و تاثیر آن در استجابت دعا و صفای قلب شده است . در روایتی میخوانیم کسی خدمت رسول اکرم آمد عرض کرد ( احب ان یستجاب دعایی) دوست دارم دعایم مستجاب شود پیامبر فرمود ( طهر ما اکلک ولاتدخل بطنک الحرام) غذای خود را پاک کن و غذای حرام را در معده خود وارد منما.

قرآن حلال را به اینگونه شناسانده است که در میان دو حد افراط و تفریط قرار گرفته باشد ( یا ایها الذین آمنوا لاتحرموا طیبات ما احل الله لکم و لا تعتدوا...) ای مردم با ایمان چیزهای پاکیزه ای را که خداوند بر شما حلال کرده است حرام مشمارید و از حد در مگذرید ) پس نه چیزهای پاکیزه و حلال حرام است و باید مصرف نشود و نه میتوان با مصرف کردن افراطی و اسرافی آنها سبب محروم ماندن دیگران از حق خود شد و از اینجا معلوم میشود که تجاوز و افراط مغایر با حلال بودن است و قرآن کریم به خوردن حلال فرمان داده ( کلو مما رزقکم الله حلالا... از آنچه خدا روزی حلال شما قرار داده است بخورید )

لقمه حلال در درون انسان نورانیت نورانیت ایجاد میکند و بر اثر نورانیت قلب خود به دنبال کارهای خیر میرود و همین باعث سعادت و خوشبختی او در دنیا و آخرت میگردد در این خصوص پیامبر (ص) فرمودند : هر کس از دسترنج خود و مال حلال بخورد خداوند درهای بهشت را به رویش می گشاید تا از هر دری که میخواهد وارد شود و در شمار پیامبران خواهد بود و اجر و مزد ایشان را خواهد گرفت . ملا احمد نراقی در کتاب معراج السعاده می گوید : از بزرگترین موانع در رسیدن به سعادت خوردن مال حرام است و بیشتر کسانی که از سعادت محروم شده اند به همین واسطه بوده است . هیچ سدی در راه توفیق محکم تر از خوردن مال حرام نیست و اگر کسی خوب فکر و نقل کند به این نکته پی میبرد که بزرگترین حجابی که انسانها را برای رسیدن به درجه ابرار و انسانهای خوب باز میدارد خوردن مال حرام است .


تاثیر لقمه حرام به حدی است که امام حسین علیه السلام در واقعه کربلا بعد از سخنرانی و اتمام حجت با دشمنان در ظهر عاشورا در مورد عدم تاثیر سخن حق در دل آنها فرمودند : میدانم چرا سخنان من در شما اثر نمیکند زیرا شکم های شما از حرام پر شده است .